Ρουσέτος Λειβαδάρος άρθρο στο ΒΗΜΑ

Άρθρο στο ΒΗΜΑ (Ένθετο Βήμα των Ιδεών) Παρασκευή 4/9/2009

Ενεργοί Πολίτες και Περιβάλλον

 Ρουσέτος Λειβαδάρος

Δρ. Μηχανικός του ΕΜΠ

Μέλος της Κίνησης Πολιτών Μοσχάτου «Μεσοποταμία»

Βρισκόμαστε μπροστά σε μία μεγάλη πρόκληση. Το σημερινό μοντέλο ανάπτυξης δεν είναι συμβατό με την προστασία του περιβάλλοντος και την ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων. Βιώσιμη είναι η ανάπτυξη που διατηρεί τη φυσική της βάση. Που δεν ξεπερνά τα όρια αντοχής των οικοσυστημάτων, τη φέρουσα ικανότητά τους. Πρωτόγνωρες καταστροφές εγκυμονεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Οι φυσικοί πόροι χρησιμοποιούνται αλόγιστα. Και όμως, από το Ρίο στο Κιότο και αύριο στην Κοπεγχάγη, τα βήματα για την περιβαλλοντική ανάταξη του πλανήτη είναι δειλά και ανεπαρκή. Η αλλαγή του μοντέλου ανάπτυξης προσκρούει στις κυρίαρχες κοινωνικοοικονομικές δομές της εποχής μας. Η αναγκαία επιστροφή από τις αξίες της άκρατης κατανάλωσης σε ανθρωπιστικές αξίες δεν είναι ούτε απλή, ούτε εύκολη. Είναι όμως κρίσιμη, επείγουσα και αναγκαία για να σωθεί το ανθρωπογενές περιβάλλον του πλανήτη. Ο αγώνας για άλλες κοινωνικές αξίες συμβατές με τη βιώσιμη ανάπτυξη, την προστασία του περιβάλλοντος, των φυσικών πόρων δεν εξελίσσεται μόνο σε διεθνές ή εθνικό επίπεδο, κυρίως εξελίσσεται σε επίπεδο γειτονιάς, με την ευαισθητοποίηση, την καθοριστική παρέμβαση των πολιτών και με αφετηρία την απαίτηση για την προστασία και την αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής, που είναι ιδιαίτερα υποβαθμισμένη  σε αστικό περιβάλλον. 

 Μέσα από κάθε λογής δυσκολίες η ευαισθητοποίηση και η δράση των πολιτών απλώνεται και δυναμώνει. Οι κινήσεις τους πολλαπλασιάζονται και η πίεση για μία άλλη ποιότητα ζωής στης πόλεις και ιδιαίτερα στο Λεκανοπέδιο, επιδρά στους πολιτικούς σχηματισμούς και τα ΜΜΕ. Η προστασία των ελεύθερων χώρων στην Αθήνα του μπετόν και της ασφάλτου, η προστασία και η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής στο αστικό περιβάλλον των λαϊκών ιδιαίτερα συνοικιών,  η αντιμετώπιση των επιπτώσεων από μεγάλα έργα και δραστηριότητες, η προστασία του αστικού και περιαστικού πρασίνου, αποτελούν σημεία αιχμής για τους πολίτες, που παρεμβαίνουν επίσης σε ζητήματα κοινωνικά, αντιρατσιστικά, πολιτιστικά και προστασίας του καταναλωτή.

Παράδειγμα τέτοιας πολυδιάστατης παρέμβασης  αποτελούν οι δράσεις της Κίνησης Πολιτών Μοσχάτου «Μεσοποταμία», δηλαδή το Μοσχάτο εν μέσω δύο ποταμών του Κηφισού και του Ιλισού. Εκεί ο καθένας προσφέρει ανιδιοτελώς αυτό που μπορεί και ξέρει να κάνει καλλίτερα. Η Αμαλία, ο Χάρης, ο Μπάμπης, ο Νίκος, ο Στέφανος, η Στέλλα και πολλοί ακόμα δραστηριοποιούνται σε κοινή γραμμή πλεύσης και οραμάτων, σε πολυεπίπεδες δράσεις. Μαθήματα και υποστήριξη των οικονομικών και πολιτικών μεταναστών. Οικονομική υποστήριξη στην Κωνσταντίνα Κούνεβα. Κινηματογραφική λέσχη με τη συμμετοχή σκηνοθετών και ανοικτή συζήτηση και άλλες πολιτιστικές δράσεις. Υποστήριξη σε άλλα κινήματα πολιτών. Όμως, κυρίαρχα ζητήματα με ευρύτερη σημασία αποτελούν η προστασία του ελεύθερου χώρου των 260 στρεμμάτων της παραλίας του Μοσχάτου, η κατασκευή των προγραμματισμένων μεταολυμπιακών αντιπλημμυρικών έργων, τα σοβαρά προβλήματα από την υπερυψωμένη λεωφόρο του Κηφισού στις περιοχές Μοσχάτου, Νέου Φαλήρου και Ρέντη. 

Μέσα από τις δράσεις των πολιτών αναδύθηκαν και ξεδιπλώθηκαν οι παθογένειες της δημόσιας διοίκησης, ακόμα και ελεγκτικών φορέων της, που γενικά στέκουν στο απυρόβλητο της κριτικής. Σαν παράδειγμα αναφέρονται οι σοβαρές παραβάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας στη λεωφόρο πάνω από τον Κηφισό,  έργο υψηλής περιβαλλοντικής όχλησης, για τις οποίες ευθύνεται εξ ολοκλήρου το ΥΠΕΧΩΔΕ. Στις εκκλήσεις των κατοίκων για την προστασία της υγείας τους από την έντονη ηχορύπανση, τις μολυσματικές καταστάσεις και άλλες οχλήσεις δεν ευαισθητοποιήθηκε το Σώμα Επιθεωρητών Περιβάλλοντος. Καμία παρέμβαση, κανένας έλεγχος, καμία κύρωση. Οι πολίτες απευθύνθηκαν στο Σώμα Ελεγκτών Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης (ΣΕΕΔΔ) και ενημέρωσαν επανειλημμένα για την παράβαση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και για έγγραφο-καταπέλτη της ανεξάρτητης Αρχής του Συνηγόρου του Πολίτη. Οκτώ μήνες πέρασαν από την πρώτη ενημέρωση και περισσότεροι των δύο μηνών από τη τελευταία. Καμία ενέργεια, καμία απόκριση, καμία έστω για τους τύπους έγγραφη ενημέρωση για τις προθέσεις τους στα πλαίσια των καθηκόντων τους.

Στο γκρίζο φόντο της δημόσιας διοίκησης των πολλαπλών παραλλαγών της διαφθοράς, οι πολίτες ξεχωρίζουν, σαν αχτίδες φωτός, τις αρχές που είναι συνεπείς στα καθήκοντά τους. Για την περίπτωση του Κηφισού η Εισαγγελική Αρχή του Πειραιά διέταξε κατεπείγουσα προανάκριση. Η Νομαρχία Πειραιά διεξάγει συνεχείς ελέγχους και μάλιστα, με ενέργεια πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα, επέβαλε πρόστιμο στο ...ΥΠΕΧΩΔΕ για περιβαλλοντικές παραβάσεις. Η Νομαρχία Αθήνας έκλεισε εργοστάσιο που μόλυνε με υγρά απόβλητα τον Κηφισό στο ύψος της Οδού Πειραιώς. Τέλος η ανεξάρτητη αρχή του Συνηγόρου του Πολίτη εγκαλεί το ΥΠΕΧΩΔΕ για σοβαρές παραβάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και ζητάει εξηγήσεις.

 Σε αυτή την πόλη, που το πράσινο απουσιάζει στις πυκνοδομημένες λαϊκές περιοχές, δεν είναι επιτρεπτό να διατίθενται ελεύθεροι χώροι και μάλιστα δημόσιοι για επιχειρηματικές δραστηριότητες. Η προστασία του ελεύθερου χώρου στο θαλάσσιο μέτωπο του Μοσχάτου αποτελεί σημείο αναφοράς για τους κατοίκους του. Η Κίνηση Πολιτών του Μοσχάτου αντιτάσσεται στη δημιουργία επιχειρηματικού πάρκου στην παραλία, όπως προτείνει η «Ολυμπιακά Ακίνητα» Α.Ε. που τη διαχειρίζεται και αντιπροτείνει Πάρκο Πρασίνου με ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών στο θαλάσσιο μέτωπο και 2-3 μικρά αναψυκτήρια κατασκευής συμβατής με το χώρο για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών. Όμως, όπως για κάθε ελεύθερο χώρο στο Λεκανοπέδιο, οι πολίτες βρίσκονται αντιμέτωποι με πανίσχυρα συμφέροντα, που στόχο έχουν να καταλάβουν και να χρησιμοποιήσουν το χώρο για  κερδοφόρες δραστηριότητες. Στο Μοσχάτο η Δημοτική Αρχή με ανεξήγητη αλλαγή πλεύσης, που συντελέστηκε τους τελευταίους τρεις μήνες, συντάσσεται σήμερα με την «Ολυμπιακά Ακίνητα» Α.Ε., αποδεχόμενη ό,τι προτείνεται. Σημείο των καιρών θα πει κανείς και θα κρίνει ανάλογα. 

Αντί συμπεράσματος επισημαίνεται ότι, οι ενεργοί πολίτες αυτής της χώρας, σε όποιο φορέα πολιτικό ή μη και αν δραστηριοποιούνται, αποτελούν πια μία κοινωνική δύναμη παρέμβασης, που κανείς δεν μπορεί να αγνοεί. Η δράση τους έχει την ηθική νομιμοποίηση του πανανθρώπινου οράματος για μία πιο δίκαιη κοινωνία, για ένα καθαρό περιβάλλον για μία αναβαθμισμένη ποιότητα ζωής και την υπεροχή τους συγκροτεί η καθαρότητα της δράσης τους, η ανιδιοτέλεια, η συντροφικότητα και οι ανθρωπιστικές αξίες απέναντι στα ξετρελαμένα στόματα του κέρδους, στην ευθυνοφοβία και στη φοβικότητα, στον καιροσκοπισμό και στην ιδιοτέλεια. Αποτελούν ένα από τα ερείσματα ελπίδας για ριζικές ανατροπές σε ένα κοινωνικό σύστημα, που χωρίς προορισμό ταξιδεύει και κλυδωνίζεται στα κύματα της κερδοσκοπίας, της αδιαφορίας, της διαφθοράς και του άκρατου, όσο και παράλογου καταναλωτισμού.