Τότσικας 6 χρόνια μετά

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ 2004: 6 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ…

Εισήγηση του Πάνου Τότσικα στην εκδήλωση της Μεσοποταμίας στις 13/6/2010

«Η ιδέα της καταγραφής των συνολικών επιπτώσεων από την διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 στην Αθήνα σε μια “Μαύρη Βίβλο”, έχει συζητηθεί εδώ και πολύ καιρό σε κάποιους κύκλους, οι οποίοι είχαν εκφράσει τις επιφυλάξεις τους ή την συνολική τους αντίθεση στο όλο εγχείρημα… (Είναι) γεγονός όμως ότι δεν λειτούργησε κάποιος “μηχανισμός” που να καταφέρει να ταξινομήσει, να επεξεργαστεί και να αξιολογήσει το τεράστιο υλικό που είχε συγκεντρωθεί τα 8 χρόνια που προηγήθηκαν των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004… Ίσως, για μια ακόμη φορά, το κενό αυτό καλυφθεί από ακαδημαϊκές μελέτες και έρευνες, από διδακτορικές και μεταπτυχιακές διατριβές. Ας ελπίσουμε ότι η ιστορία δεν θα γραφτεί τελικά αποκλειστικά από τους ισχυρούς, από αυτούς που έχουν το χρήμα και ελέγχουν τους μηχανισμούς των ΜΜΕ, από τους διαμορφωτές της κοινής γνώμης. Ας ελπίσουμε ότι οι όποιες αντιστάσεις δεν αφομοιώθηκαν, θα μπορέσουν να βρουν τα “περάσματα” και να αναδείξουν το τι συνέβη πραγματικά στη χώρα μας με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 στην Αθήνα…».

 Τα παραπάνω γράφονταν τον Νοέμβριο του 2004, στον πρόλογο του βιβλίου μου «Η άλλη όψη της Ολυμπιάδας 2004» (εκδόσεις ΚΨΜ), το οποίο αποτέλεσε μια πρώτη «…ατομική και αποσπασματική παρουσίαση κάποιων πτυχών της Ολυμπιακής Αθήνας και κάποιων επιλεγμένων “αδέσποτων” απόψεων, προκειμένου να καταγραφούν κάποια “ίχνη” έστω, διαφορετικών στάσεων αλλά και αντιστάσεων που εκδηλώθηκαν ενάντια στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004…».

Σήμερα, 6 χρόνια μετά, δεν έχουν γίνει ακόμη σοβαρές απόπειρες να αναλυθεί και να αξιολογηθεί η Ολυμπιακή περιπέτεια της χώρας μας. Πρόσφατα, το αρχείο της «Πρωτοβουλίας ενάντια στην Ολυμπιάδα 2004» και της «Καμπάνιας Αντί – 2004», παραχωρήθηκε στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και βρίσκεται στην Βιβλιοθήκη - Κέντρο Πληροφόρησης (Ρέθυμνο), προκειμένου να καταλογογραφηθεί και να είναι διαθέσιμο σε κάθε ενδιαφερόμενο.

 Αξίζει ωστόσο να επισημάνουμε ότι σήμερα, 6  χρόνια μετά τους Ο.Α του 2004, δεν έχει ζητηθεί και δεν έχει συσταθεί καμιά «εξεταστική επιτροπή» της Βουλής, προκειμένου να διερευνήσει και να καταλογίσει ευθύνες στους πρωταγωνιστές της αρπαγής της δημόσιας περιουσίας και του δημόσιου χρήματος, στους πρωταγωνιστές της λεηλασίας των ελεύθερων χώρων της Αττικής και του φυσικού περιβάλλοντος, με αφορμή την διεξαγωγή των Ο.Α του 2004 στην Αθήνα. 

Γιατί άραγε;

Η άλλη όψη της Ολυπιάδας

 Toν Νοέμβριο του 2004, στην Εισαγωγή του προαναφερθέντος βιβλίου   «Η άλλη όψη της Ολυμπιάδας 2004», ανέφερα μεταξύ άλλων:

«…Το 1990 οι «αθάνατοι» της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (ΔΟΕ) θεώρησαν ότι η Αθήνα δεν είχε τις απαιτούμενες προϋποθέσεις και υποδομές και ανέθεσαν τους Αγώνες του 1996 στην Ατλάντα της κόκα – κόλα (με το αζημίωτο φυσικά)…

 Όμως, τον Σεπτέμβριο του 1997, η ΔΟΕ ανέθεσε τους Ο.Α του 2004 στην Αθήνα, ενώ ούτε τότε υπήρχαν οι αναγκαίες υποδομές… Ο φάκελος που είχε κατατεθεί στη ΔΟΕ ήταν γεμάτος ψέματα (όπως π.χ.  ότι το 75% των απαιτούμενων εγκαταστάσεων ήταν ήδη έτοιμες), υποκοστολογήσεις, αοριστολογίες και ευχολόγια (όπως π.χ. ότι η Αθήνα θα «πρασινίσει»)… Ακόμη, το προβλεπόμενο συνολικό κόστος των εγκαταστάσεων ανέρχονταν σε 750 δις δρχ. ( 2,2 δις ευρώ), και προβλέπονταν να υπάρξει και οικονομικό όφελος από τους Ο.Α, εφόσον  τα έσοδα προϋπολογίζονταν ότι θα είναι περισσότερα από τα έξοδα…

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της κυβέρνησης της Ν.Δ (Οκτώβριος 2004), το τελικό κόστος των Ο.Α της Αθήνας ανέρχεται σε 8.954 δις ευρώ (πάνω από 3 τρις δρχ.), δηλαδή ποσό τετραπλάσιο του αρχικώς προϋπολογισθέντος από τον φάκελο υποψηφιότητας…. Όσον αφορά τα «έσοδα» από τους Ο.Α, δεν αναφέρεται τίποτα συγκεκριμένο (και συνολικό) και οι αρμόδιοι μας παραπέμπουν σε «κέρδη» από την μελλοντική αύξηση του τουρισμού και από ενδεχόμενες ξένες επενδύσεις…».

 

Θα πρέπει να επισημανθεί ότι νεώτερες εκτιμήσεις ανέβασαν το κόστος των Ο.Α στα 11,27 δις ευρώ, ενώ σήμερα από κάποιους εκτιμάται ότι και η πραγματική δαπάνη των Ο.Α του 2004 στην Αθήνα ανήλθε στα 20-30 δις ευρώ, αν λάβουμε υπόψη και κάποια ποσά που καταγράφηκαν στους μυστικούς κωδικούς κάποιων υπουργείων ή αν συμπεριληφθούν και δαπάνες που δεν θα γίνονταν αν δεν υπήρχε ο «εθνικός στόχος» των επιτυχημένων Ο.Α. 

Επίσης, πρέπει να επισημανθεί ότι, όσον αφορά τα κέρδη από την αύξηση του τουρισμού θεωρούνται ουσιαστικά ανύπαρκτα: Το τουριστικό συνάλλαγμα το 2009 ήταν 10,3 δις ευρώ ενώ το 2000 ήταν 10 δις και οι προβλέψεις για 445.000 θέσεις εργασίας στον τουριστικό κλάδο ουδέποτε επιβεβαιώθηκαν. (1)

Ακόμη, πρέπει να επισημανθεί, ότι ξένες επενδύσεις ουσιαστικά δεν υπήρξαν μετά τους Ο.Α κι ότι οι «επενδυτές» προτίμησαν να επενδύσουν σε άλλες χώρες.

Άνθρακες, δηλαδή ο θησαυρός των «κερδών» από τους Ο.Α του 2004 στην Αθήνα…

«…Πριν ωστόσο προλάβουν να τελειώσουν οι Ο.Α, άρχισε η εισαγγελική έρευνα για διαχειριστικές ανωμαλίες στην Οργανωτική Επιτροπή «Αθήνα 2004 Α.Ε», στην οποία ως γνωστόν πρόεδρος από το 2001 ήταν η κα Γιάννα Αγγελοπούλου Δασκαλάκη, Σύμφωνα με το πόρισμα δυο ανώτατων δικαστικών, μελών της Τριμερούς Ελεγκτικής Επιτροπής, προκύπτουν σοβαρές παρατυπίες που αφορούν το χορηγικό πρόγραμμα, τις δαπάνες για διαφημιστική προβολή, τις τελετές για εθελοντισμό, τις συμβάσεις παροχής υπηρεσιών, τις προμήθειες αγαθών, τις προσλήψεις προσωπικού, τις αποζημιώσεις κ.ά.

Οι δύο δικαστικοί απομακρύνθηκαν «νομότυπα». Όπως ανέφεραν με ανοιχτή επιστολή τους, οι ενοχλητικές παρατηρήσεις του πορίσματος που κατέθεσαν για την διαχειριστική περίοδο του 2001, οδήγησαν στην αντικατάστασή τους και στον αποκλεισμό τους από τον έλεγχο των πεπραγμένων της Οργανωτικής Επιτροπής «Αθήνα 2004 Α.Ε» για τα επόμενα έτη 2002, 2003,2004 (οπότε δηλαδή παίχτηκε το χοντρό παιγνίδι…).

Επισημαίνουμε ότι δεν είναι η πρώτη φορά που η κα Αγγελοπούλου ελέγχεται δικαστικά για τον τρόπο διαχείρισης του δημόσιου χρήματος: τον Ιανουάριο του 1998 , 14 μέλη της «Πρωτοβουλίας πολιτών ενάντια στην διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 στην Αθήνα», με μηνυτήρια αναφορά τους κατά της κας Αγγελοπούλου ως προέδρου της Επιτροπής Διεκδίκησης του Οργανισμού «Αθήνα 2004», ζητούσαν την ποινική δίωξή της με βάση την έκθεση του καθηγητή Κ. Σοφούλη, διευθυντή του  «Αθήνα 2004». Τελικά με εντολή του αρμόδιου εισαγγελέα κ. Νταγιάκου η υπόθεση παραπέμφθηκε στο ΣΔΟΕ», και εν συνεχεία «κουκουλώθηκε», συμπληρώνουμε σήμερα…

 Όπως ωστόσο έγραφα τον Νοέμβριο του 2004 «…δεν είναι όμως μόνο η κα Γιάννα Αγγελοπούλου που θα έπρεπε να ελεγχθεί για διαχειριστικές ατασθαλίες, αφού δεν ευθύνεται μόνο αυτή για τη διόγκωση του αρχικού προϋπολογισμού των Ο.Α. Σημαντικότερη ευθύνη φέρουν όσοι υπουργοί του ΠΑΣΟΚ (κυρίως του ΥΠΕΧΩΔΕ και του ΥΠΠΟ) εμπλέκονται στην ανάθεση των Ολυμπιακών έργων και των λοιπών συνοδευτικών εγκαταστάσεων και στην εκτίναξη του αρχικού προϋπολογισμού της στα ύψη. Ακόμη σημαντική ευθύνη έχουν όσοι εμπλέκονται στην διαμόρφωση του εξωφρενικού κόστους για την «ασφάλεια» των Ο.Α. Εδώ βεβαίως οι ευθύνες είναι κυρίως πολιτικές…».

Αυτά γράφονταν τον Νοέμβριο του 2004. Χρειάστηκαν να περάσουν  πάνω από 5 χρόνια και να ξεσπάσει το σκάνδαλο με την Zήμενς, για να αρχίσουν να συζητάνε στη Βουλή για τις μίζες που έπαιρναν κάποιοι «επώνυμοι», προκειμένου να ανατεθεί το λεγόμενο «σύστημα ασφαλείας» C4I  στην κοινοπραξία που συμμετείχε η Ζήμενς…

Ας επισημάνω κάτι ακόμη: Τον Νοέμβριο του 2004 έγραφα «…Όλοι αυτοί οι εμπλεκόμενοι θα έπρεπε σήμερα να κληθούν και να λογοδοτήσουν. Αυτό όμως δεν γίνεται, γιατί κανένας δεν αναλαμβάνει την ευθύνη να τους το ζητήσει. Φαίνεται ότι στο θέμα των Ολυμπιακών Αγώνων επικρατεί μια ιδιότυπη «ομερτά» παρά τους λεονταρισμούς που κατά καιρούς εκδηλώνουν διάφοροι…».

Και κατέληγα: «…Ωστόσο το ζήτημα δεν είναι αν θέλουμε να μάθουμε την αλήθεια και τι έγινε πραγματικότητα τελευταία χρόνια στη χώρα μας με αφορμή και με πρόσχημα τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Το ζήτημα είναι αν τολμάμε να εναντιωθούμε, αν τολμάμε να πάμε κόντρα στο ρεύμα της ιδιοτέλειας και της υποταγής, διεκδικώντας εν τέλει την αξιοπρέπειά μας. Μήπως όμως ζητάμε πολλά στις ζοφερές εποχές που ζούμε;».

Τα όσα αναφέρονται παραπάνω, ισχύουν και σήμερα…

Επιπτώσεις των Ολυμπιακών  Αγώνων 2004 

Αντί μιας ανάλυσης της σημερινής κατάστασης,  παραθέτω κάποια αποσπάσματα από κείμενα που γράφτηκαν κατά την λήξη των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 :

«Οι Ο.Α της Αθήνας αποτελούν παρελθόν. Οι πληγές όμως  που άνοιξαν θα αργήσουν να κλείσουν», επισημαίναμε στην Συνέντευξη Τύπου που δώσαμε στις 26 Αυγούστου 2004 στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθήνας, κάνοντας μια πρώτη αποτίμηση των Ολυμπιακών Αγώνων». Και επισημαίναμε: «…Οι Ο.Α αποτελούν την απαρχή νέων δεινών για τον τόπο μας, τις συνέπειες των οποίων θα πληρώσουμε όχι μόνο εμείς αλλά και οι επόμενες γενιές…» (2)

…Το τίμημα από την διεξαγωγή  των Ο.Α στην Αθήνα είναι βαρύ:… Το οικονομικό κόστος των Αγώνων είναι ανεξέλεγκτο… Η κατασπατάληση του δημόσιου χρήματος, η υπερχρέωση και ο υπερδανεισμός της χώρας έφτασε σε πρωτοφανή επίπεδα… Οι κοινωνικές παροχές, εκ των πραγμάτων  θα συρρικνωθούν τα επόμενα χρόνια...

Τα δημοκρατικά δικαιώματα και οι εργασιακές σχέσεις επιδεινώθηκαν… Το χάσμα μεταξύ Αθήνας και περιφέρειας έγινε ακόμη μεγαλύτερο… Το περιβαλλοντικό κόστος για την Αττική είναι τεράστιο. Νέες οικιστικές επεκτάσεις για την κατασκευή ολυμπιακών εγκαταστάσεων, ήρθαν να προστεθούν στις διαδοχικές επεκτάσεις των προηγούμενων δεκαετιών… Κατασκευή φαραωνικών αθλητικών εγκαταστάσεων σε ελεύθερους, αδόμητους χώρους (Μαρούσι, Γαλάτσι, Νίκαια, Λιόσια κ.ά.) αλλά και σε ιδιαίτερα ευαίσθητους παραλιακούς χώρους (Σχινιάς, Αγ. Κοσμάς, παραλία Καλλιθέας) και ορεινούς όγκους (Πάρνηθα – Ολυμπιακό Χωριό, Υμηττός – Κ.Υ.Τ / ΔΕΗ)…(2)

 Η προώθηση του «εθνικού συμφέροντος» ήταν ένα από τα βασικά επιχειρήματα που χρησιμοποιήθηκαν κατά την περίοδο προετοιμασίας των Ο.Α προκειμένου να δικαιολογηθεί η παραβίαση της ισχύουσας νομοθεσίας. Ακόμη και το Συμβούλιο της Επικρατείας δικαιολόγησε κάποιες αυθαιρεσίες στο όνομα του «εθνικού» και του «δημόσιου» συμφέροντος…

…Για μας το «εθνικό συμφέρον» επέβαλλε να μην αναλάβει η χώρα μας την διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων. Αυτοί που τους διεκδίκησαν, που τους στήριξαν ή τους ανέχτηκαν θα έπρεπε να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Όμως δεν πρόκειται να το κάνουν όσο δεν τους υποχρεώνει κανείς…(3)

Σημειώσεις

(1) Άρης Χατζηγεωργίου: Η μαύρη τρύπα του 2004 - Ελευθεροτυπία 13/3/2010

(2) Καμπάνια Αντι-2004 : Εκτιμήσεις και συμπεράσματα από τους Ο.Α της Αθήνας  ΕΜΠ - 27/9/2004

(3) Π. Τότσικας: Ολυμπιακοί Αγώνες 2004 και «εθνικό συμφέρον»-    Ελευθεροτυπία 27/8/2004